Niksen, tenminste drie verschillende uitgeverijen zouden ons willen doen geloven, is een Nederlandse lifestyle-trend die de rest van ons in deze drukke, drukke wereld er goed aan doet om mee te doen.
We hebben Hygge uit Denemarken gehad en de kunst van het Japans opruimen, dus waarom zou je niet iets in het bijzonder doen vanuit Nederland? En aangezien het coronavirus zo velen van ons thuis heeft gehouden, had de timing niet beter kunnen zijn.
Het eerste boek dat arriveerde was Niksen: Embracing the Dutch Art of Doing Nothing, van de Poolse schrijfster Olga Mecking, die al 10 jaar in Nederland woont. Mecking pakte het idee van Niksen op in 2018, ‘bladerend door een wellnessmagazine’ en werd in de armen van een Amerikaanse uitgeverij gedreven nadat hij over het concept voor Time had geschreven.
Onderzoek
Ze heeft duidelijk haar onderzoek gedaan en het boek staat vol met citaten en ideeën uit een groot aantal bronnen, variërend van andere expats tot John Cleese en het John Hopkins-medicijnblog.
In feite komen er zoveel ideeën aan boord dat iedereen wel iets vindt om mee te nemen, waardoor het soms moeilijk is om door de bomen het bos te zien.
Vooral pogingen om niksen als een bijzonder Nederlands ding te omschrijven – compleet met de clichés over tolerantie, fietsen en blije kinderen – komen geforceerd over en dienen alleen maar om haar fundamentele boodschap te verwarren.
Is niksen echt een Nederlandse gewoonte? Zoals Mecking zelf zegt: ‘Nederlanders zijn kritische denkers en het is onwaarschijnlijk dat ze een nieuwe trend klakkeloos zullen accepteren. Dit zou de reden kunnen zijn waarom niksen niets was in Nederland voordat de Amerikaanse media het oppikten. ‘
Nederlands
Voor de Nederlandse kijk op niksen is het aan Niksen, Lang Leven het Lanterfanten of ‘lang leve niets doen’ van de Amsterdamse freelance journalist Maartje Willems.
De verwarring over deze veronderstelde Nederlandse trend is duidelijk in het openingsgedeelte van het boek. ‘Het was internationaal nieuws … maar mensen vroegen elkaar‘ weet je waar dit over gaat ?, bang dat ze misschien iets hebben gemist ’, zegt ze. ‘Nee, niemand wist ervan.’
Dus in plaats van te proberen te bewijzen dat het concept een bijzonder Nederlandse is, zegt Willems dat haar boek een ‘hoopvolle poging is om van Niksen een echte lifestyle-trend te maken’.
Immers, zegt ze, ‘in een tijd van verplichtingen en verwachtingen met de daarbij behorende burn-outs, bore-outs en depressies’ lijkt het me een goed idee om niksen te introduceren als een tijdelijke afwezigheid van tijd. ‘De klok tikt misschien, maar je hoeft er niet altijd naar te kijken.’
Door niet te proberen de deugden van nietsdoen te combineren met Nederlands zijn, is Willems vrij om zich te concentreren op de voordelen van het even leeg laten van je hoofd en om zelfhulphints te geven. Ze levert deze gul, verpakt in tal van anecodotes, met zachte humor en goed ondersteund door de illustraties van Lona Aalder.
Geluk
Het derde boek, door model geworden schrijver Daphne Deckers, wordt momenteel geschreven. ‘De kleine gids voor niksen: geluk en saamhorigheid in het huidige Nederland’ wordt ‘een positief boek over de leuke dingen in Nederland met veel aandacht voor onze culturele eigenaardigheden’, zegt Deckers in de blurb van de uitgevers.
Er is volgens haar uitgever veel belangstelling van internationale bedrijven voor de publicatierechten.
Het boek van Deckers komt later dit jaar uit. Kan de wereld omgaan met een derde boek met niksen in de titel en nog meer clichés over de Nederlanders? Het kan ervan afhangen of we nog steeds een ongebreidelde corona en tijd over onze handen hebben.
Zoals psychoanalyticus Manfred Kets de Vries tegen Mecking zegt toen ze hem vroeg wat het betekent om niets te doen: ‘Dat is een heel goede vraag. U kunt niets doen. Want als je niets doet, ben je dood. ‘
